ರಂಗಭೂಮಿ ಅನುಭವಗಳು
ಹತ್ತನೇ ತರಗತಿಯ ನಂತರ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಕಾಲಿಟ್ಟಾಗ, ಒಂದು ಹೊಸ ಜಗತ್ತಿನ ದ್ವಾರ ತೆರೆಯುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಗುಂಗಿನಲ್ಲಿದ್ದೆ. ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದಲೂ ನಾಟಕದ ಮೇಲಿನ ಒಲವು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಒಡಮೂಡಿತ್ತು. ಸಿನಿಮಾ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಮನೆಗೆ ಬಂದ ಮೇಲೆ, ನಾನು ಮತ್ತು ನನ್ನ ಅಕ್ಕ ತಮ್ಮಂದಿರೊಂದಿಗೆ ಆ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಮನೆಯ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಅಭಿನಯಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಆ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ, ನಾನೇ ಒಬ್ಬ ನಾಯಕನಂತೆ, ಖಳನಾಯಕನಂತೆ, ಒಂದು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಿಂದೇಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆದರೆ, ನಿಜವಾದ ನಾಟಕದ ರುಚಿಯನ್ನು ನಾನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸವಿದದ್ದು ಹತ್ತನೇ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ. ಕುವೆಂಪು ರವರ ಸ್ಮಶಾನ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ದುರ್ಯೋಧನನ ಪಾತ್ರ. ಆ ಪಾತ್ರದ ಒಳಗಿನ ತಾಕತ್ತು, ದುರಹಂಕಾರ, ದುರಂತದ ಛಾಯೆ—ಎಲ್ಲವೂ ನನ್ನನ್ನು ಆವರಿಸಿತ್ತು. ಆ ನಾಟಕ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿದಾಗ, ನಾಟಕದ ಮೇಲಿನ ನನ್ನ ಪ್ರೀತಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ಗಾಢವಾಯಿತು. ಆ ಕ್ಷಣ, ನನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೀಪವನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಿತು—ಒಂದು ದಿನ ರಂಗಭೂಮಿಯೇ ನನ್ನ ಕರ್ಮಭೂಮಿಯಾಗಬಹುದೆಂಬ ಆಸೆ.
ಮೈಸೂರಿನ ಶಾರದಾ ವಿಳಾಸ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದಾಗ, ಆ ಆಸೆಗೆ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಬಂದವು. ಆ ಕಾಲೇಜಿನ ಕಟ್ಟಡ, ಆ ಕಾಲೇಜಿನ ಕಲಿಕೆಯ ವಾತಾವರಣ, ಎಲ್ಲವೂ ನನಗೆ ಹೊಸದಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ನನ್ನ ನಾಟಕದ ಆಸೆಗೆ ಒಂದು ದಿಕ್ಕನ್ನು ಕೊಟ್ಟವರು ನನ್ನ ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಾಪಕರಾದ ಶಿವರಾಮ ಐತಾಳ್ ಮತ್ತು ನಟರಾಜ್ ರವರು. ಒಂದು ದಿನ, ಶಿವರಾಮ ಐತಾಳ್ ರವರ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ, ನಾನು ದುರ್ಯೋಧನನ ಊರುಭಂಗ ಏಕಪಾತ್ರಾಭಿನಯವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದೆ. ಆ ಕ್ಷಣ, ನಾನು ರಂಗದ ಮೇಲೆ ಇದ್ದಂತೆ ಭಾಸವಾಯಿತು. ದುರ್ಯೋಧನನ ಆಂತರಿಕ ಸಂಘರ್ಷ, ಅವನ ಕೋಪ, ಅವನ ದುರಂತ—ಎಲ್ಲವೂ ನನ್ನ ಒಳಗಿನಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ಐತಾಳ್ ರವರು ನನ್ನ ಅಭಿನಯವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡು, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಧ್ಯಾಪಕರಾದ ರಮೇಶ್ ಮತ್ತು ನಾಗಭೂಷಣ್ ರವರಿಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು. ರಮೇಶ್ ರವರು, “ಸಮುದಾಯ ಗೊತ್ತಾ?” ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ನಾನು ಕೇವಲ “ಇಲ್ಲ” ಎಂದೆ. ಆದರೆ, ಅವರ ಮುಂದಿನ ಮಾತು ನನ್ನ ನಾಟಕದ ಜೀವನದ ದಿಕ್ಕನ್ನೇ ಬದಲಿಸಿತು. “ಸಂಜೆ ಒಂದು ನಾಟಕದ ರಿಹರ್ಸಲ್ ಇದೆ, ಬಾ, ಇಲ್ಲೇ ಶಾರದಾ ವಿಳಾಸ್ ಬ್ಯಾಡಮೆಂಟನ್ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ,” ಎಂದರು.
ಆ ಸಂಜೆ ಆರು ಗಂಟೆಗೆ, ಶಾರದಾ ವಿಳಾಸದ ಬ್ಯಾಡಮೆಂಟನ್ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಕಾಲಿಟ್ಟಾಗ, ನನ್ನ ಒಳಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ ರೋಮಾಂಚನ. ಆ ದೊಡ್ಡ ಜಾಗ, ಕೆಲವೇ ದೀಪಗಳ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ, ರಂಗಭೂಮಿಯ ಸೊಗಸನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಧೂಳಿನ ವಾಸನೆ, ಒಡವೆಗಳಿಲ್ಲದ ಸರಳ ರಂಗ, ಕೆಲವು ಕಂಬಗಳು —ಆದರೆ ಆ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾಯಾಜಾಲವಿತ್ತು. ಆ ದಿನ ನಾವು ರಿಹರ್ಸಲ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ನಾಟಕ ಪುಲಪೇಡಿ, ರಚನೆ ಲಿಂಗದೇವರು ಹಳೆಮನೆ, ನಿರ್ದೇಶನ ರಮೇಶ್. ಆ ದಿನ ನಾನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಂದಿಸಿದವರು ಲಿಂಗದೇವರು ಹಳೆಮನೆ ಮತ್ತು ದೇವನೂರು ಮಹಾದೇವ. ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಮೊದಲ ಭೇಟಿಯೇ ಒಂದು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಕ್ಷಣವಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ಒಲವು, ಶ್ರದ್ಧೆ, ನನ್ನನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು. “ನಾಟಕ” ಎಂಬ ಶಬ್ದಕ್ಕಿಂತಲೂ ರಂಗಭೂಮಿ ಎಂಬ ಪದ ಆ ದಿನ ನನಗೆ ಪರಿಚಯವಾಯಿತು—ಅದೊಂದು ಜೀವಂತ ಕಲೆ, ಒಂದು ಜಗತ್ತು, ಒಂದು ಧರ್ಮ.
ಮೊದಲ ದಿನ, ಕೇವಲ ಪರಿಚಯ ಮಾತ್ರವಾಯಿತು. ರಮೇಶ್ ರವರು ನಾಟಕದ ಕಥೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಪುಲಪೇಡಿಯ ಕಥೆಯ ಒಂದೊಂದೇ ದೃಶ್ಯ ನನ್ನ ಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರವಾಯಿತು. ಎರಡನೇ ದಿನ, ರಿಹರ್ಸಲ್‌ಗೆ ಬಂದಾಗ, ನನಗೆ ಪರಿಚಯವಾದವರು ಪಾಪು, ಧೀರನಾಥ್, ಮತ್ತು ಕಾಶಿಕೆರೇಹಳ್ಳಿ. ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಒಡನಾಟದಲ್ಲಿ ಇದ್ದವರು . ರಿಹರ್ಸಲ್‌ನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಾನು ಗಮನಿಸಿದ್ದು, ರಂಗಭೂಮಿಯ ಒಂದೊಂದೇ ಕ್ಷಣವೂ ಒಂದು ಸೃಜನಶೀಲ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಒಂದು ಸಂಭಾಷಣೆ, ಒಂದು ಚಲನೆ, ಒಂದು ಭಾವನೆ—ಎಲ್ಲವೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿ ಒಂದು ಕಥೆಯನ್ನು ಜೀವಂತಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ರಂಗಭೂಮಿಯ ಒಳಗಿನ ಶಿಸ್ತು, ತಂಡದ ಕೆಲಸ, ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ನಟನ ಒಳಗಿನ ಭಾವನೆಯನ್ನು ರಂಗದ ಮೇಲೆ ತೆರೆದಿಡುವ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಲಿತೆ.
ಆ ಕ್ಷಣಗಳು ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗುರುತಾಗಿ ಉಳಿದಿವೆ. ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ, ಶಾರದಾ ವಿಳಾಸದ ಬ್ಯಾಡಮೆಂಟನ್ ಅಂಕಣದಿಂದ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಆ ದಿನ, ನಾನು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಒಬ್ಬ ಕಲಾವಿದನಾಗಿ, ಒಂದು ಕಥೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ, ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮಾಯಾಜಾಲದೊಳಗೆ ಕಾಲಿಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಆ ಆರಂಭ, ನನ್ನ ಜೀವನದ ಒಂದು ತಿರುವು, ಒಂದು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಯಾತ್ರೆಯ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿತ್ತು.
(ಮುಂದಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪುಲಪೇಡಿ ನಾಟಕದ ಕಥೆ, ರಿಹರ್ಸಲ್‌ನ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕ್ಷಣಗಳು, ಅಥವಾ ಇತರ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ)
-ನಾಗಸಿಂಹ ಜಿ ರಾವ್
