ಸಿಂಹಾವಲೋಕನ ೨
‘ಪುಲಪೇಡಿ’ ನಾಟಕವು ಕೇವಲ ಒಂದು ರಂಗ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಿರದೆ, ಕೇರಳದ ಒಂದು ಕಾಲದ ಅನಿಷ್ಟ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪದ್ಧತಿಯಾದ ‘ಪುಲಪೇಡಿ’ಯನ್ನು ತೆರೆದಿಡುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ನಾಟಕವು ಶೋಷಿತ ವರ್ಗದ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ದೌರ್ಜನ್ಯವನ್ನು ಖಂಡಿಸುವ ಜೊತೆಗೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಸಮಾನತೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಧ್ವನಿಯಾಗಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಲಿಂಗದೇವರು ಹಳೆಮನೆಯವರ ರಚನೆಯಾದ ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಮೇಶ್‌ರವರ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ರಂಗದ ಮೇಲೆ ತರುವಾಗ, ನಾನು ಶೋಷಿತ ವರ್ಗದ ಯುವಕನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಅನುಭವವು ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮರೆಯಲಾಗದ ಕ್ಷಣವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.
ನಾಟಕದ ಅಭ್ಯಾಸವು ಕೇವಲ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಕಲಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ರಂಗಭೂಮಿಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಗಳನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಕಾರ್ಯಾಗಾರವಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಜೆ ೬:೩೦ಕ್ಕೆ ಆರಂಭವಾಗುವ ಅಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ನಾನು ೫:೦೦ಕ್ಕೆ ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ‘ಪಾಪು’ ಎಂದೇ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ನಾ. ಶ್ರೀನಿವಾಸ್‌ರವರು ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವಗಳನ್ನು ನಮಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಂಗದ ಮೇಲೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಚಲಿಸುವುದು, ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು, ದೇಹದ ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದು, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅವರಿಂದ ಕಲಿತ ಪಾಠಗಳು. ಶಿವಾಜಿರಾವ್ ಜಾದವ್‌ರವರ ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಶಿ ಕೆರೆಹಳ್ಳಿಯವರ ಹಾಸ್ಯವು ಅಭ್ಯಾಸದ ಸಮಯವನ್ನು ಉತ್ಸಾದಿಂದ ಇರುಸುತಿತ್ತು.
ಶಿವಾಜಿಯವರ ಗಾಯನವು ನಮ್ಮನ್ನು ಮಂತ್ರಮುಗ್ಧರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಆಗಾಗ ಕಾಶಿಯವರ ತಮಾಷೆಯ ಮಾತುಗಳು ನಗುವಿನ ಲಹರಿಯನ್ನು ತರುತ್ತಿದ್ದವು.
ನಾಟಕದ ಅಭ್ಯಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾನು ಗುಂಪಿನ ಮೇಲೆ ಎಗರಿ ಬೀಳಬೇಕಿತ್ತು. ಒಮ್ಮೆ ಅಭ್ಯಾಸದ ವೇಳೆ ಕಾಲಿಗೆ ಗಾಯವಾಯಿತು. ಆಗ ಶರತ್ ಕೆ. ಸದಾಶಿವರವರು ಔಷಧಿ ನೀಡಿ, ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ತುಂಬಿದರು. ಅವರ ಈ ಸಹಕಾರವು ನನ್ನಲ್ಲಿ ತಂಡದ ಕೆಲಸದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿತು. ರಂಗಭೂಮಿಯು ಕೇವಲ ನಟನೆಯ ಕಲೆಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಸಾಮೂಹಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಒಂದು ಶಾಲೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಘಟನೆ ತಿಳಿಸಿತು.
ನಾಟಕದ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳಾದ ಶಿವರಾಂ ಐತಾಳರು (ರಾಜನ ಪಾತ್ರ), ಮೀನಾ ಮೈಸೂರ್ (ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಪಾತ್ರ), ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಶ್ ಶೆಣೈಯವರಂತಹ ಅನುಭವಿ ನಟರು ನನಗೆ ದೊಡ್ಡ ಆಸರೆಯಾದರು. ಶಿವರಾಂ ಐತಾಳರವರ ಗಾಂಭೀರ್ಯ ಮತ್ತು ಪಾತ್ರದೊಳಗಿನ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ರೀತಿ ನನ್ನನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು. ಮೀನಾ ಮೈಸೂರ್‌ರವರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಪಾತ್ರದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಭಾವನೆಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯು ನನಗೆ ರಂಗದ ಮೇಲೆ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಸಂಘರ್ಷ ಕಲಿಯಲು ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಯಿತು. ಪ್ರಕಾಶ್ ಶೆಣೈಯವರ ನಟನೆಯ ಚಾಕಚಕ್ಯತೆಯು ಒಂದು ದೃಶ್ಯದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಸರಾಗವಾಗಿ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇವರೆಲ್ಲರಿಂದ ಕಲಿತ ಪಾಠಗಳು ನನ್ನ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಪಯಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿನ ದಾರಿಯಾದವು.
ನಿರಂಜನ ವಾನಳ್ಳಿಯವರ ಬುದ್ಧಿಮಾತು “ಮೊದಲು ಓದು, ಆಮೇಲೆ ನಾಟಕ ಮಾಡು” ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿಕ್ಸೂಚಿಯಾಯಿತು. ಅವರ ತಮ್ಮ ನನ್ನ ಕ್ಲಾಸ್‌ಮೇಟ್ ಆಗಿದ್ದರಿಂದ, ನಿರಂಜನರವರ ಮಾತುಗಳು ಇನ್ನಷ್ಟು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಮನದಟ್ಟಾದವು. ಇದೇ ರೀತಿ, ಶಾರದಾವಿಲಾಸ ಕಾಲೇಜಿನ ವಾಚ್‌ಮನ್ ವಾಸುರವರು ಕಾಫಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆ ಇದೆ ಓದಿಕೋ ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಸರಳತೆ ಮತ್ತು ಕಾಳಜಿಯು ರಂಗಭೂಮಿಯ ಹೊರಗಿನ ಮಾನವೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಸಿತು.
‘ಪುಲಪೇಡಿ’ ನಾಟಕದ ಮೊದಲ ಪ್ರದರ್ಶನವು ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಜಾ ಕಾಲೇಜಿನ ಶತಮಾನೋತ್ಸವ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಆ ದಿನ ನನ್ನ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು, ಕಾಲೇಜಿನ ಗೆಳೆಯರು ಎಲ್ಲರೂ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ರಂಗದ ಮೇಲೆ ದೀಪಗಳ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತಾಗ, ಒಂದು ರೀತಿಯ ಆತಂಕ ಮತ್ತು ರೋಮಾಂಚನ ಎರಡೂ ಕಾಡಿತು. ಶೋಷಿತ ಯುವಕನ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಜಕುಮಾರಿಯನ್ನು ಮುಟ್ಟುವ ದೃಶ್ಯವು ನಾಟಕದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಗಮನವೆಲ್ಲ ನನ್ನ ಮೇಲಿತ್ತು. ಆ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ನಾನು ಪಾತ್ರದೊಳಗೆ ತೊಡಗಿಕೊಂಡು, ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಈ ಆತಂಕವೇ ನನ್ನನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಜಾಗರೂಕನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು.
ಮೈಸೂರಿನ ಟೌನ್ ಹಾಲ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎರಡನೇ ಮತ್ತು ಮೂರನೇ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಅನುಭವವನ್ನು ನೀಡಿದವು. ಟೌನ್ ಹಾಲ್‌ನ ಜನನಿಬಿಡ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಉತ್ಸಾಹ ಮತ್ತು ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರದ ಆಧುನಿಕ ರಂಗಮಂಟಪದ ವಾತಾವರಣವು ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಯಾಮವನ್ನು ತಂದಿತು. ಪ್ರತಿ ಸ್ಥಳದ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ನಾಟಕದ ಅನುಭವವನ್ನು ಒಂದೊಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಿತು. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಂಗಕರ್ಮಿ ಸಿ.ಜಿ.ಕೆ ಎರಡನೇ ಪ್ರದರ್ಶಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಹಿಮ್ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ್ದರು.
‘ಪುಲಪೇಡಿ’ ನಾಟಕವು ಕೇವಲ ಮನರಂಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ; ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾಳಜಿಯ ಧ್ವನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಕೇರಳದ ಈ ಅನಿಷ್ಟ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಒಡ್ಡುವ ಮೂಲಕ, ಶೋಷಿತ ವರ್ಗದ ಮೇಲಿನ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಇದು ಧ್ವನಿಯಾಯಿತು. ರಂಗಭೂಮಿಯು ಸಮಾಜದ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಆತ್ಮಾವಲೋಕನಕ್ಕೆ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ನಾಟಕ ತೋರಿಸಿತು. ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಪಾತ್ರದ ಮೂಲಕ ಮೇಲ್ವರ್ಗದವರಿಗೂ ಈ ದೌರ್ಜನ್ಯದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸಂದೇಶವು ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲ ವರ್ಗಗಳಿಗೂ ತಲುಪಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿತ್ತು.
ರಂಗಭೂಮಿಯು ಕೇವಲ ಕಲೆಯಲ್ಲ, ಜೀವನದ ಒಂದು ದರ್ಶನವಾಗಿದೆ. ಈ ನಾಟಕದ ಅಭ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಾನು ಕೇವಲ ನಟನೆಯನ್ನಷ್ಟೇ ಕಲಿತಿಲ್ಲ; ತಂಡದ ಕೆಲಸ, ಶಿಸ್ತು, ಜವಾಬ್ದಾರಿ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಗೃತಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನೂ ಅರಿತೆ. ‘ಪುಲಪೇಡಿ’ ನಾಟಕದ ಈ ಯಾತ್ರೆಯು ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮೈಲಿಗಲ್ಲಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು, ಮತ್ತು ರಂಗಭೂಮಿಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅರಿಯಲು ಒಂದು ಕಿಟಕಿಯಾಯಿತು.
–ನಾಗಸಿಂಹ ಜಿ ರಾವ್
