ವಚನದಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ: ರೋಹಿತ್ ವಿಜಯ್ ಜಿರೋಬೆ

ವಚನದಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ: ಬಸವಣ್ಣನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಜೀವಚಲನಗಳ ಅನಾವರಣ

“ಉದಕದೊಳಗೆ ಬಯ್ಚಿಟ್ಟ ಬಯ್ಕೆಯ ಕಿಚ್ಚಿನಂತಿದ್ದಿತ್ತು,
ಸಸಿಯೊಳಗಣ ರಸದ ರುಚಿಯಂತಿದ್ದಿತ್ತು,
ನೆನೆಯೊಳಗಣ ಪರಿಮಳದಂತಿದ್ದಿತ್ತು,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ, ಕನ್ನೆಯ ಸ್ನೇಹದಂತಿದ್ದಿತ್ತು!”

ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ನಾಲ್ಕು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದ ವಚನವನ್ನು ಮೊದಲು ಓದಿದಾಗ ಅದು ಒಂದು ಭಕ್ತಿಪೂರ್ಣ ಕಾವ್ಯವಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರತಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಅಡಗಿರುವ ತತ್ತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅರ್ಥಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಆಲೋಚನೆಗೆ ತರುವುದು. ಈ ವಚನ ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿಯ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲ; ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಜೀವಚಲನಗಳ ಸಂವೇದನಾತ್ಮಕ ಹಾಗೂ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಕೂಡ ಹೌದು.

ಮೊದಲ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ, “ಉದಕದೊಳಗೆ ಬಯ್ಚಿಟ್ಟ ಬಯ್ಕೆಯ ಕಿಚ್ಚಿನಂತಿದ್ದಿತ್ತು” ಎಂಬ ವಾಕ್ಯ ನಿರೀಕ್ಷೆಯ ಉರಿಯುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಚಲನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಿದರೆ, ಇದು ಸಸ್ಯಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾದಲ್ಲಿ (Mitochondria) ನಡೆಯುವ ಶ್ವಸನ ಕ್ರಿಯೆಯ ಜ್ಞಾಪನೆ ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯಗಳು ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ತಯಾರಿಸಿ, ರಾತ್ರಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆ ಆಹಾರದಿಂದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಈ ಶಕ್ತಿಯ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿಲ್ಲದ ಬಗೆಗೆ “ಬಯ್ಕೆಯ ಕಿಚ್ಚು” ಎಂಬ ಶಬ್ದ ಬಳಸಿರುವುದು ವೈಚಾರಿಕ ನೈಪುಣ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ದ್ವಿತೀಯ ಸಾಲು, “ಸಸಿಯೊಳಗಣ ರಸದ ರುಚಿಯಂತಿದ್ದಿತ್ತು” ಎಂಬದು ಸಸ್ಯದ ಒಳಗಿನ ಜೀವರಸದ ಸಿಹಿಯ ಸೂಚನೆ. ಈ “ರಸ” ಎಂದರೆ ಫ್ಲೋಎಮ್ (Phloem sap). ಇದು ಗ್ಲೂಕೋಸ್, ಖನಿಜಗಳು, ಅಮಿನೋ ಆಮ್ಲಗಳು ಮುಂತಾದ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಗಿಡದ ಬೇರಿನಿಂದ ಎಳೆಯವರೆಗೆ ಪೋಷಣೆಯನ್ನು ತಲುಪಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪೋಷಕಶಕ್ತಿಯ ಚಲನೆ ಜೀವನದ ಸಿಹಿತನವನ್ನು象 ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ – ಸ್ನೇಹ, ಪ್ರೀತಿ, ಬೆಳೆವಿಕೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ಪೋಷಕತೆಯ ಚಲನೆಯನ್ನು ನುಡಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಮೂರನೇ ಸಾಲು, “ನೆನೆಯೊಳಗಣ ಪರಿಮಳದಂತಿದ್ದಿತ್ತು” ಎಂಬದು ಮಳೆಬಂದ ನಂತರ ಭೂಮಿಯಿಂದ ಬರುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಮಳವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪೆಟ್ರಿಚೋರ್ (Petrichor) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪರಿಮಳ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿರುವ ಆಕ್ಟಿನೋಮೈಸೆಟ್ಸ್ (Actinomycetes) ಎಂಬ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಜೀವಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಾಯಾಜಾಲದ ಒಂದು ಭಾಗ. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಸ್ನೇಹದ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಉಪಮೆ ನೀಡುವುದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಾಸ್ತವದೊಂದಿಗೆ ಭಾವನಾತ್ಮಕತೆಯ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ.

ಚತುರ್ಥ ಸಾಲು, “ಕನ್ನೆಯ ಸ್ನೇಹದಂತಿದ್ದಿತ್ತು” ಎಂಬದು ಶುದ್ಧ, ನಿಷ್ಕಲ್ಮಷ ಸ್ನೇಹದ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇದು ಪೋಷಕ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಗುಣಗಳುಳ್ಳ ಗಿಡಗಳ ಗುಣಧರ್ಮಗಳ ಜ್ಞಾಪನೆ ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಗಿಡಗಳು ತಮ್ಮ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ, ಹೂವುಗಳ ಮೂಲಕ ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಆಹಾರ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪರಾಗಸಂಚಾರಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕರುಣೆ, ಆರೈಕೆ ಮತ್ತು ಪಾಲನೆಯ ಗುಣಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಈ ಎಲ್ಲವೂ ‘ಕನ್ನೆಯ ಸ್ನೇಹ’ ಎಂಬ ಉಪಮೆ ಮೂಲಕ ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ತತ್ತ್ವವನ್ನೇ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ.

ಇದು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಚನದ ಸಂಗಮದ ನಿದರ್ಶನ. ಇಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಾವು ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾ, ಫ್ಲೋಎಮ್, ಶ್ವಸನ ಕ್ರಿಯೆ ಮುಂತಾದ ಪದಗಳನ್ನು ಲ್ಯಾಬ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಈ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸದೆ, 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿಯೇ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಧ್ಯಾನಾನುಭವದಿಂದ ಈ ಎಲ್ಲ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ವಚನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಿದ್ದಾರೆ. ತಾವು ನೋಡಿದ ಪ್ರಕೃತಿ, ತನ್ನೊಳಗಿನ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಿ, ಅದನ್ನು ಭಾವಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾವನ್ನು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಅಲ್ಬರ್ಟ್ ವಾನ್ ಕೋಲ್ಲಿಕರ್ (Albert von Kölliker) ಎಂಬ ವಿಜ್ಞಾನಿ 1857 ರಲ್ಲಿ granular bodies ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದರು. ನಂತರ 1898 ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಲ್ ಬೆಂಡಾ (Carl Benda) ಎಂಬವರು “ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾ” ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಫ್ಲೋಎಮ್ ಪದವನ್ನು 1858 ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಲ್ ನೇಗೆಲಿ (Carl Nägeli) ಬಳಕೆಮಾಡಿದರು. ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಶತಮಾನಗಳ ಸಂಶೋಧನೆ, ಲ್ಯಾಬ್ ಉಪಕರಣಗಳು ಬೇಕಾಯಿತು. ಆದರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಈ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನುಭವದಿಂದ ಗ್ರಹಿಸಲು ನಿಷ್ಠೆಯ ಧ್ಯಾನವೇ ಸಾಕಾಯಿತು!

ಇನ್ನು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವು ಎಲ್ಲಿ ಎಂಬುದು ಹೇಳಬೇಕಾದರೆ – ಅವರು ತಾತ್ವಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ವಿಶೇಷತೆ ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ನಡುವಿನ ಜೀವಂತ ಸೇತುವೆಯಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಪ್ರಕೃತಿ ಬಿಂಬಗಳು ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ; ಅವು ಪರಿಸರದ ಬಗೆಯ ಓದು, ಜೀವಜಾಲದ ಸಂವೇದನೆ, ಜೀವಶಕ್ತಿಯ ಅಂತರಂಗವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.

ಇಂತಹ ವಚನಗಳನ್ನು ನಾವು ಓದುವಾಗ ಅದು ಕೇವಲ ಕಾವ್ಯವಲ್ಲ, ಅದು ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಾಠವೂ ಹೌದು. ಇವು ಪರಿಸರದ ಸಮತೋಲನ, ಪೋಷಣೆಯ ತತ್ತ್ವ, ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಚಲನೆಯನ್ನು ಬಹು ನಿರೂಪಣೆಯಾಗಿ ನಮಗೆ ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಚನಗಳು ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿಯ ನಡುವೆ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತವೆ.

ಬಸವಣ್ಣನ ವಚನಗಳು ದೇವರ ಅನುಭವವನ್ನೂ ನೀಡುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಅದೇ ವೇಳೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಯ ವಿಚಾರಧಾರೆಗೂ ದಾರಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ವಚನಗಳು ಬೋಧಿಸುವ ಪಾಠಗಳು ಇಂದಿನ ಪರಿಸರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಹಸಿರು ಬೆಳಕಿನಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ.

-ರೋಹಿತ್ ವಿಜಯ್ ಜಿರೋಬೆ