ಪ್ರಕೃತಿಯೊಳಗೆಯೇ ಮಾನವ ಜೀವನ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಜೀವ, ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರೇರಣೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದವು. ಪ್ರಕೃತಿಯು ಸಸ್ಯಗಳಿಲ್ಲದೆ ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಸಸ್ಯಗಳು ಆಹಾರ, ಆಶ್ರಯ, ಔಷಧ, ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಮತೋಲನಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಲೋಕವು ಕೇವಲ ವಿಜ್ಞಾನ ಶಾಖೆಯಲ್ಲ — ಅದು ಮಾನವನ ಜೀವನದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲ ತತ್ವವಾಗಿದೆ. ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಾವು ಸಸ್ಯಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆ, ಅವುಗಳ ಜೀವಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಜೀವನದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡೆವು. ಈಗ ಈ ಪ್ರವಾಸದ ಮುಂದಿನ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ನಾವು ಸಸ್ಯಗಳ ಒಳಗಿನ ಆಳವಾದ ಜಗತ್ತಿನತ್ತ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಡೋಣ — ಅಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ ಒಂದೇ ನಾದದಲ್ಲಿ ಶ್ರುತಿಮಧುರವಾಗಿ ಕೇಳಿಸುತ್ತವೆ. ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಶಾಖೆಯ ಅಧ್ಯಯನವಲ್ಲ; ಅದು ಜೀವನದ ಮೂಲದತ್ತ ಕರೆದೊಯ್ಯುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪಯಣವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಎಲೆ, ಹೂ, ಬೀಜ ಮತ್ತು ಬೇರುಗಳೊಳಗೆ ಅಡಗಿರುವ ಜೀವದ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಅರಿಯುವ ಕಲೆ — ಅದೇ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ನಿಜವಾದ ತತ್ವ.
ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯದ ಕೋಶವು ಜೀವಜಗತ್ತಿನ ಅತ್ಯಂತ ಅದ್ಭುತ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಅದರೊಳಗೆ ಕೋಶಭಿತ್ತಿ, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಡ್‌ಗಳು, ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾ, ಕ್ಲೋರೋಪ್ಲಾಸ್ಟ್‌ಗಳು, ಗೋಲ್ಗಿ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್, ಎಂಡೋಪ್ಲಾಸ್ಮಿಕ್ ರೆಟಿಕ್ಯುಲಮ್ ಮುಂತಾದ ಅವಯವಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಸಹಕಾರದಿಂದ ಜೀವ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳೆಲ್ಲವು ಸಸ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಶಕ್ತಿನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. ಕ್ಲೋರೋಪ್ಲಾಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಪ್ರಕಾಶ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಕ್ರಿಯೆ ಭೂಮಿಯ ಜೀವಲೋಕದ ಉಸಿರಾಟದಂತಿದೆ — ಅದು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕದ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಣ್ಣ ಕೋಶಗಳೊಳಗೆ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಹಾ ಶಕ್ತಿಯು ಅಡಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿತಾಗ ಮಾನವ ವಿನಯದಿಂದ ತಲೆಬಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಹೂವುಗಳು ಕೇವಲ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಸುಗಂಧದ ಸಂಕೇತವಲ್ಲ, ಅವು ಪ್ರಕೃತಿಯ ನಿಜವಾದ ನಗು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ತನ್ನ ಬಣ್ಣ, ಆಕಾರ ಮತ್ತು ವಾಸನೆಯ ಮೂಲಕ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶಕರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಹೂಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಂಶವೃದ್ಧಿಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಕೀಟಗಳು, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ನೀರು ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶದ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸಸ್ಯಗಳು ಫಲ ಮತ್ತು ಬೀಜ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಹೂವು ಕೇವಲ ಅಲಂಕಾರವಲ್ಲ — ಅದು ಜೀವನದ ನಿರಂತರತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ಸಜೀವ ಚಿಹ್ನೆಯಾಗಿದೆ.
ಮಾನವ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳ ಸಂಬಂಧ ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಮಾನವನು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಗ, ಸಸ್ಯಗಳು ಅವನ ತಾಯಿ. ಆಹಾರ, ವಸ್ತ್ರ, ಆಶ್ರಯ, ಔಷಧಿ — ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದಲೇ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ತುಳಸಿ, ನೀಮ್, ಅಶ್ವಗಂಧಾ, ಅರಿಶಿನ ಮುಂತಾದ ಸಸ್ಯಗಳು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ದೈವೀ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಸಸ್ಯಗಳು ಕೇವಲ ಜೀವಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವಲ್ಲ; ಅವು ಮಾನವನ ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವ ಆಧಾರಸ್ತಂಭಗಳಾಗಿವೆ. ಸಸ್ಯವಿಲ್ಲದ ಭೂಮಿ ಶೂನ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ; ಮನುಷ್ಯವಿಲ್ಲದ ಪ್ರಕೃತಿ ತಾಳ್ಮೆಯಿಂದ ಬದುಕಬಹುದು, ಆದರೆ ಪ್ರಕೃತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮನುಷ್ಯನ ಅಸ್ತಿತ್ವವೇ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಸ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಕೇವಲ ಪರಿಸರ ಚಟುವಟಿಕೆ ಅಲ್ಲ — ಅದು ಮಾನವಜಾತಿಯ ಧರ್ಮವಾಗಿದೆ.
ಇಂದಿನ ವೇಗದ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮಾನವನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಮರೆತುಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಅರಣ್ಯಗಳ ನಾಶ, ನಗರೀಕರಣ ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ ಪರಿಸರ ಸಮತೋಲನ ಕುಸಿಯುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಕತ್ತರಿಸಲಾದ ಮರದ ಹಿಂದೆ ಉಸಿರಾಡದ ಜೀವವಿದೆ. ಸಸ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಕೇವಲ ಪರಿಸರದ ಕರ್ತವ್ಯವಲ್ಲ — ಅದು ನಮ್ಮ ಜೀವಿತದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ. ವನಮಹೋತ್ಸವ, ಹಸಿರು ಪಾದಯಾತ್ರೆ, ಮನೆಮೇಲಿನ ಹಸಿರು ತೋಟ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯೋಪಾಸನೆಗಳ ಮೂಲಕ ನಾವು ಪ್ರಕೃತಿಯತ್ತ ಹಿಂದಿರುಗಬೇಕು. ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯ ಪ್ರೇಮ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಅರಿವು ಬೆಳೆಸುವುದೇ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ನೀಡಬಹುದಾದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಾಣಿಕೆ. ಪ್ರತಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದು ಸಸ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದರೆ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತೆ ಹಸಿರು ನಗುವು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ.
ಇಂದಿನ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಟಿಶ್ಯೂ ಕಲ್ಚರ್ ಮೂಲಕ ಸಸ್ಯಗಳ ವೇಗದ ಉತ್ಪಾದನೆ, ನ್ಯಾನೋ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮೂಲಕ ಔಷಧೀಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಜೈವವೈವಿಧ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣೆ — ಇವುಗಳು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಹೊಸ ಆಯಾಮಗಳಾಗಿವೆ. ಜೈವ ಇಂಧನ, ಜೈವ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ನ್ಯಾನೋ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಚೈತನ್ಯಮಯಗೊಳಿಸುತ್ತಿವೆ. ಮಾನವ ಜೀವನದ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಕೈಕಲಸಿಕೊಂಡು ನಡೆಯಬೇಕು.
ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಕೇವಲ ಪುಸ್ತಕದ ವಿಷಯವಲ್ಲ — ಅದು ಜೀವನದ ಪಾಠವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಎಲೆಯಲ್ಲೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಡಗಿದೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬೀಜದಲ್ಲೂ ಭವಿಷ್ಯ ಅಡಗಿದೆ. ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ನಾವು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತೇವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯವು ತನ್ನ ಶಾಂತ, ಸಹನಶೀಲ, ತ್ಯಾಗಮಯ ಜೀವನದಿಂದ ನಮಗೆ ಜೀವನದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ. ಹಸಿರು ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಉಳಿಸುವುದು ಮಾನವೀಯತೆಯ ನಿಜವಾದ ಗುರುತು. ಹೀಗಾಗಿ ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲರ ಕರ್ತವ್ಯ — ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುವುದು, ಬೆಳೆಸುವುದು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವುದು.
“ಹಸಿರಿನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಭೂಮಿಯ ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆದವರು.”
ಮುಂದಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ: “ಸಸ್ಯಗಳ ಭಾಷೆ — ಎಲೆಗಳ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ” ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನಾ ಪಯಣ!”
–ರೋಹಿತ್ ವಿಜಯ್ ಜಿರೋಬೆ.
