ಇಂದಿನ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗದ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಬದಲಾವಣೆ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ಹಿಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಜನರು ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲ ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗ ಮಾಡುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ರಾಂತಿ, ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್ಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಆನ್ಲೈನ್ ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಉದ್ಯೋಗದ ಮಾದರಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ಉದ್ಯೋಗ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. “Gig” ಎಂಬ ಪದವು ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈಗ ಅದನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ, ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಆಧಾರಿತ ಅಥವಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಉದ್ಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಒಬ್ಬನೇ ಉದ್ಯೋಗದಾತನಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿರದೇ, ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಆಧಾರಿತ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್ಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಉಬರ್, ಓಲಾ, ಸ್ವಿಗ್ಗಿ, ಜೋಮ್ಯಾಟೋ, ಅಮೆಜಾನ್ ಫ್ಲೆಕ್ಸ್, ಅಪ್ವರ್ಕ್, ಫ್ರೀಲಾನ್ಸರ್, ಫೈವರ್ ಮುಂತಾದ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್ಗಳು ಇದರ ಉದಾಹರಣೆಗಳು. ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ಜನರು ಸಾರಿಗೆ, ಆಹಾರ ವಿತರಣೆ, ಆನ್ಲೈನ್ ಬರವಣಿಗೆ, ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಡಿಸೈನ್, ಸಾಫ್ಟ್ವೇರ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರು ತಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಆದಾಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಹಲವಾರು ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಮೊದಲು, ಸ್ಮಾರ್ಟ್ಫೋನ್ ಮತ್ತು ಇಂಟರ್ನೆಟ್ನ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರಚುರತೆ ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಯುವಕರ ಜೀವನಶೈಲಿಯು ಬದಲಾಗಿದ್ದು, ಅವರು ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವತಂತ್ರ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿರುವುದರಿಂದ ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಕೋವಿಡ್ ಮಹಾಮಾರಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಂದಿ ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿದರು.
ನಿರುದ್ಯೋಗ ನಿವಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸಬಹುದು. ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಳು ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗ ಸಿಗದವರಿಗೆ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಆದಾಯದ ಮೂಲ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಗೃಹಿಣಿಯರು, ನಿವೃತ್ತರು, ಅಂಗವಿಕಲರು ಸಹ ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಬಹುದು. ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಇದ್ದರೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಫ್ರೀಲಾನ್ಸಿಂಗ್ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು. ಇದರಿಂದ ನಗರ–ಗ್ರಾಮ ಸಂಪರ್ಕ ಬಲವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶಾಂತರ ಆದಾಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲೂ ಸವಾಲುಗಳಿವೆ. ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಳು ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗವಲ್ಲದ ಕಾರಣದಿಂದ ಉದ್ಯೋಗ ಭದ್ರತೆ ಕಡಿಮೆ. ಆರೋಗ್ಯ ವಿಮೆ, ನಿವೃತ್ತಿ ಭತ್ಯೆ, ಪಾವತಿಯಾದ ರಜೆ ಮುಂತಾದ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಇಲ್ಲ. ಆದಾಯದ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಕಾರಣದಿಂದ ಭವಿಷ್ಯದ ಯೋಜನೆ ಕಷ್ಟವಾಗಬಹುದು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್ ಕಂಪನಿಗಳ ನಿಯಮಗಳು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಬಹುದು.
ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗಾಗಿ ವಿಶೇಷ ನೀತಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತಾ ಯೋಜನೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ವಿಮೆ, ನಿವೃತ್ತಿ ನಿಧಿ ಮುಂತಾದ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ನೀಡಬೇಕು. ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬೇಡಿಕೆಯ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲಿಸಬೇಕು. ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಬೇಕು. ಜೊತೆಗೆ, ಕಾರ್ಮಿಕರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕಾಯ್ದಿರಿಸುವ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಕ್ರಮಗಳೂ ಅಗತ್ಯ.
ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗ ಎರಡೂ ಸೇರಿಕೊಂಡ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಮಾದರಿ ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ (AI) ಮತ್ತು automation ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ತರಬೇತಿ ಪಡೆಯಬೇಕು. ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಭಾರತೀಯ ಗಿಗ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ ನಿರುದ್ಯೋಗ ನಿವಾರಣೆಗೆ ನವ ದಾರಿ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಉದ್ಯೋಗದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶ, ಭದ್ರತೆ, ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲ್ಲದೆ ಈ ಮಾದರಿ ದೀರ್ಘಕಾಲ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರ, ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಭಾರತದ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಪರಿಹಾರವಾಗಬಹುದು.
–ನಿಂಗಪ್ಪ ಹುತಗಣ್ಣವರ